Cumulonimbus

Fot. Robert Marcinowicz/Sieć Obserwatorów Burz

Cumulonimbus – chmura kłębiasta, konwekcyjna, o wysokim stopniu rozbudowy. Powstaje w efekcie rozwoju chmury Cumulus, rzadziej Nimbostratus. Często, zwłaszcza latem, towarzyszą jej intensywne opady deszczu, silny wiatr (szkwał, downburst), wyładowania atmosferyczne, a czasem także grad i trąby powietrzne. Inne zjawiska, lub formacje chmurowe, które mogą towarzyszyć chmurze Cumulonimbus to między innymi chmura szelfowa, chmura stropowa, mammatus, kowadło, czy overshooting top.

W lato, zwłaszcza podczas napływu bardzo gorących mas powietrza, w wilgotnym środowisku chmury Cumulonimbus mogą sięgać nawet 12-14 km, przebijając tropopauzę i w nieznacznym stopniu penetrować stratosferę. Obecność rozległego kowadła jest jedną z oznak gwałtownej burzy, zasobnej w wilgoć i z silnym prądem wstępującym.

Chmura Cumulonimbus jest bardzo łatwo rozpoznawalna. Podobnie jak Cumulus, posiada kalafiorowaty wygląd, zwłaszcza w fazie przed powstaniem wyraźnego, dużego kowadła. W fazie dojrzałej przypomina grzyb atomowy. Gdy jest mocno rozbudowana, czasem ciężko ją rozpoznać niewprawionemu obserwatorowi, który kowadło może pomylić z chmurami Altostratus lub Cirrostratus. Dłuższa obserwacja pozwala zazwyczaj rozpoznać ciemniejszy obszar na horyzoncie,  gdy burza jest bliżej, słyszalne są grzmoty i można dostrzec szare, kalafiorowate zarysy chmury Cumulonimbus, częściowo wbudowane w zasłonę z kowadła. Często rozległe kowadła mają wyraźne granice – przed nadejściem najsilniejszych burz zazwyczaj robi się parno, niebo zasnuwa szara zasłona, czasami z widoczną formacją mammatus.

Chmura Cumulonimbus posiada dwa gatunki:

• Cumulonimbus calvus (Cb cal) – chmura przypominająca Cumulus humilis, mająca jednak przynajmniej częściowo spłaszczone górne partie. Nie ma jeszcze wyraźnego kowadła, jednak partie szczytowe zatracają swój kłębiasty charakter i zaczynają przypominać włókna lub luźną watę. Nie posiadają jednak wyraźnych cech chmur pierzastych. Możliwe są przelotne opady, czasami także drobnego gradu, oraz nieliczne wyładowania.
• Cumulonimbus capillatus (Cb cap) – rozbudowana chmura Cumulonimbus, często z charakterystycznym kowadłem. Swoją nazwę wziął od włóknistych, często rozwianych partii szczytowych, zbudowanych z kryształków lodu. Górne partie Cb cap mają widoczne cechy chmur pierzastych.

O tym jak rozpoznać nadchodzącą burzę piszemy więcej tutaj.