Burza

Fot. Sieć Obserwatorów Burz

Burza – fenomen meteorologiczny, związany z chmurami konwekcyjnymi Cumulonimbus (rzadziej Cumulus) podczas którego występują wyładowania atmosferyczne. W klimacie Polski burze najczęściej występują w ciepłej połowie roku w skutek przechodzenia frontów atmosferycznych, występowania konwekcji w ciepłej masie powietrza, lub adwekcji chłodnej masy o odmiennej specyfice. Mogą jednak pojawiać się przez cały rok – w okresie chłodnym głównie dzięki adwekcji, lub przechodzeniu frontów atmosferycznych. Mogą się również tworzyć dzięki orografii terenu.

Choć burze mogą powstawać na kilka różnych sposobów, podstawa ich formowania się i działania jest taka sama. Uniesione, wilgotne powietrze ochładza się wraz z wysokością. Po przekroczeniu poziomu kondensacji, zawarta w powietrzu wilgoć skrapla się, jednocześnie oddając ciepło do atmosfery. To sprawia, że masa wilgotna, przy odpowiedniej sile prądów wznoszących i wystarczająco dużym zapasie wilgoci, jest stale cieplejsza od otaczającego ją powietrza, a więc nadal może się unosić. Dzięki temu chmury burzowe mogą osiągać wysokość tropopauzy, a nawet ją przebijać (overshooting top).

Wewnątrz formującej się chmury burzowej powstają większe krople wody, które wraz z wysokością zaczynają się ochładzać, a później zamarzać. Tak powstałe drobiny gradu opadają, po drodze zderzając się z unoszącymi się kroplami wody. Tworzy się różnica potencjałów elektrycznych wynosząca setki tysięcy, a nawet miliony woltów. Szczyt chmury ładuje się dodatnio, podobnie jak powierzchnia ziemi pod nią. Podstawa burzy z kolei ujemnie. Odpowiednio duża różnica potencjałów powoduje przeskok iskry, czyli pioruna.

Burze, ze względu na warunki w jakich powstały, dzielimy na burze frontowe i wewnątrzmasowe. Te drugie dzielimy na adwekcyjne i termiczne. Ze względu na ich organizację wyróżniamy burze pulsacyjne, wielokomórkowe liniowe (np. linie szkwałowe, bow echo) i wielokomórkowe nieliniowe (klastry). W specyficznych warunkach komórki pulsacyjne, lub wchodzące w skład układów wielokomórkowych, mogą przeistoczyć się w superkomórki.

Istnieją też inne, bardziej specyficzne rodzaje burz, takie jak cykliczna, śnieżna, piaskowa czy ogniowa.