Występowanie burz na Nizinie Wielkopolskiej
Burze od zarania dziejów są fascynacją a jednocześnie przekleństwem ludzkości. Burza jako element meteorologiczny ma istotny wpływ zarówno na życie człowieka i innych organizmów żywych jak i na środowisko przyrodnicze. Samo zjawisko w Polsce jest badane przez niewielu badaczy co ma duże odzwierciedlenie w fachowej literaturze i opracowaniach. Inaczej sytuacja przedstawia się w Europie Zachodniej oraz Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej.
Najprościej definiując burza to wyładowania elektryczności atmosferycznej przejawiające się krótkim i silnym błyskiem (błyskawica) oraz trzaskiem i dudnieniem (grzmot). Zależnie od warunków meteorologicznych, w jakich dochodzi do rozwoju burz, wyróżnia się burze powstające na frontach atmosferycznych oraz burze powstające wewnątrz danej masy powietrza. Pierwsze z nich występują w wąskiej strefie o długości kilkuset kilometrów, a drugie występują pojedynczo i mają lokalny charakter (A. Woś 2006).
Artykuł ten został oparty o moją pracę magisterską pt. Występowanie burz na obszarze Niziny Wielkopolskiej (ang. Storms in the area of Greater Poland Lowland) pod kierunkiem prof. zw. dr hab. Alojzego Wosia. W pracy magisterskiej oraz tym artykule podjąłem się analizy występowania burz na obszarze Niziny Wielkopolskiej w oparciu o dane meterologiczne (źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB) pochodzące z okresu 1954-1980 dla poszczególnych stacji meteorologicznych na badanym obszarze (Gorzów Wielkopolski, Kalisz, Koło, Łódź Lublinek, Płock Radziwie, Poznań Ławica, Słubice, Toruń, Wieluń i Zielona Góra). W artykule zostanie przedstawiona analiza występowania liczby dni z burzą w poszczególnych miesiącach roku oraz analizą średniej liczby dni z burzą w poszczególnych latach badanego okresu (1954-1980) na Nizinie Wielkopolskiej. Do opisu badanego problemu zastosowano metody statystyczne, gdyż miałem doczynienia z wartościami liczbowymi (liczba dni z burzą).
Liczba dni z burzą
Miesiące styczeń, luty i grudzień są okresami, w których aktywność burzowa praktycznie nie występuje. W styczniu zanotowano 8 dni z burzą, w lutym – 9 dni, natomiast w grudniu – 10 dni. Zima jest więc okresem o bardzo niewielkiej aktywności burzowej. W zimie w okresie 1954-1980 zanotowano łącznie 27 dni z burzą. Średnia liczba dni z burzą w okresie zimy to 9 dni.
Początek sezonu zaczyna się na wiosnę w marcu. W tym miesiącu zanotowano 70 dni z burzą. W kwietniu zaobserwowano 265 dni z burzą, natomiast w maju już 1 072 dni. Wiosna jest okresem wprowadzającym w pełny sezon burzowy. Na wiosnę zanotowano łącznie 1 407 dni z burzą. Średnia liczba dni z burzą w okresie wiosennym to 469 dni.
Lato jest okresem pełnego sezonu burzowego w Wielkopolsce. Czerwiec charakteryzował się 1 430 dniami z burzą. Maksimum liczby dni z burzą przypada na lipiec, w tym miesiącu zaobserwowano aż 1 581 dni z burzą. W sierpniu liczba dni z burzą powoli spada i wyniosła ona w obserwowanym okresie 1 232 dni. Łącznie w okresie lata zanotowano 4 243 dni z burzą. Średnia liczba dni z burzą w okresie letnim to 1 414 dni.
Jesień jest okresem spadku aktywności burzowej na Nizinie Wielkopolskiej. Wrzesień charakteryzuje się największą liczbą dni z burzą w okresie jesiennym i wynosi 513 dni. Październik liczbą dni z burzą zbliżony jest do marca i wynosi 73 dni. Listopad kończy sezon burzowy w Wielkopolsce. W tym miesiącu zanotowano 21 dni z burzą. Jesienią łącznie zanotowano 607 dni z burzą, natomiast średnia liczba dni z burzą w tym okresie wynosi 202 dni.
W całym okresie badawczym 1954-1980 wystąpiło 6 284 dni z burzą na 9 855 dni badanego okresu (1954-1980). Zaobserwowana liczba dni z burzą w całym okresie badawczym stanowi 63.8% całego okresu badawczego.
Średnia liczba dni z burzą
Średnia liczba dni z burzą dla całego okresu badawczego 1954-1980 oraz dla wszystkich badanych stacji meteorologicznych w Wielkopolsce w odniesieniu do roku wyniosła 1.9 dnia. Biorąc pod uwagę cały rok to największa średnia liczba dni z burzą została zanotowana w 1971 roku i wyniosła 2.7 dnia, natomiast najniższa w 1976 roku i wyniosła 1.3 dnia.
Zimą według średniej liczby dni z burzą dla całego okresu 1954-1980 aktywność burzowa nie występowała. Wiosną średnia liczba dni z burzą dla Wielkopolski dla okresu 1954-1980 wyniosła 1.7 dnia. Najwyższa średnia liczba dni z burzą została zaobserwowana w 1971 roku i wyniosła 3.3 dnia, najniższa zaś w 1956 roku i wyniosła 0.5 dnia. Dla okresu lata średnia liczba dni z burzą dla całego badanego okresu wyniosła 5.3 dnia, z czego największa średnia liczba dni z burzą wystąpiła w 1971 i 1972 roku i wyniosła 7.1 dnia, natomiast najniższa w 1954 roku i wyniosła 3.6 dnia. Średnia liczba dni z burzą dla okresu 1954-1980 w odniesieniu do okresu jesiennego wyniosła 0.8 dnia. Maksymalna średnia liczba dni z burzą wystąpiła w 1972 roku i wynosiła 2.1 dnia, natomiast minimalna wystąpiła w 1959 roku i wyniosła 0.1 dnia.
Amplituda między maksymalną a minimalną średnią liczbą dni z burzą w odniesieniu do pór roku wyniosła aż 7.1 dnia (latem – 7.1 dnia, zimą – 0.0 dnia).
Podsumowując, na Nizinie Wielkopolskiej najwięcej dni z burzą notuje się w miesiącach letnich, z maksimum w lipcu, najmniej bądź w ogóle w miesiącach zimowych.
