Trąby 14 lipca – analiza druga

Po pierwszej analizie trąb powietrznych z 14 lipca 2012 – opartej o materiały dostępne w internecie – dokonaliśmy drugiej, bardziej terenowej i operacyjnej. W trakcie wizji lokalnej wyznaczyliśmy dokładne granice szlaku za pomocą odbiornika GPS, wykonaliśmy setki zdjęć. Zastosowaliśmy skalę EF. W trzeciej analizie omówimy warunki meteorologiczne, które sprawiły, że trąba powietrzna zeszła.

1. Dokładna mapa szlaku
2. Zaburzenia związane z rzekami
3. Siedem microburstów
4. Klasyfikacja według skali EF
5. Podsumowanie i wnioski

1. Dokładna mapa szlaku

Szlak pierwszej trąby powietrznej składa się z 5 fragmentów przedzielonych przerwami (najdłuższa przerwa ma długość 1,5 km). Uznając te fragmenty za efekt jednego zjawiska, pierwsza trąba przeszła 25,6 km, pozostawiając szkody w miejscowościach: Zdroje, Szarłata, Łążek, Stara Rzeka, Dębia Góra, Radogoszcz, Wycinki, Leśna Jania, Kopytkowo, Smętowo Graniczne.

Druga trąba przeszła 6,3 km. Szkody: Szałwinek, Ryjewo.

Trzecia trąba przeszła 2,6 km. Szkody: Czernin, Barlewiczki, Barlewice.

Aktualizacja 2 lutego 2015: w mapach Google pojawiły się zdjęcia satelitarne, na których dokładnie widać szlak trąby powietrznej. W niektórych miejscach widać to dokładniej niż według naszych szacunków, ponieważ nie wszędzie można było przejść – bagna, rzeczki itp. – stąd pozostawiamy samą mapę. Należy wybrać zdjęcie satelitarne.

Wyświetl większą mapę

Interesujący jest fakt, że trąba w momencie posiadania największych rozmiarów przechodziła wyłącznie lasami. W trakcie przechodzenia przez miejscowości średnia szerokość była aż dwukrotnie mniejsza. O przyczynach tego traktuje paragraf 2.

Niestety w przypadku drugiej i trzeciej trąby dało się określić tylko po kilka punktów, w których przeszło zjawisko (na podstawie zdjęć szkód sprzed roku), stąd brak dokładnej mapy tych trąb. Znana jest tylko (zaskakująca mała) szerokość trzeciej trąby w trakcie wchodzenia nad silosy:

2. Zaburzenia związane z rzekami

Trąba przez 5 km pozostawiała szlak szerokości 500 metrów. Nagle przed Łążkiem i Szarłatą szlak znacznie się zwęża, by po chwili znów wrócić do poprzednich rozmiarów. Mogłoby się wydawać, że ma to związek z ukształtowaniem terenu, jednak szerokość szlaku jest słabo skorelowana z wysokością n.p.m. (co widać na poniższym schemacie). Analiza szkód i filmu [1] pokazała, że stało się coś innego – trąba uniosła się. Nastąpiło to tuż za rzeką i ciężko uniknąć nawiązania do niej. Ostrożnie można stwierdzić, że rzeka Prusina spowodowała uniesienie się trąby powietrznej i znacznie ograniczyła straty w Szarłacie/Łążku!

Podobnie nietypowy wpływ na trąbę miała rzeka w miejscowości Stara Rzeka.

Tutaj najpierw szlak został fizycznie ograniczony rzeką, a następnie po jej przekroczeniu zwężył się czterokrotnie (podobnie jak przed Szarłatą/Łążkiem). Również w tej miejscowości szkody zostały znacznie ograniczone za sprawą (prawdopodobnego) uniesienia trąby. Warto zauważyć, że od tego momentu w szlaku zaczęły pojawiać się przerwy, a także zmniejszył swoją średnią szerokość.

3. Siedem microburstów

Pierwszej trąbie powietrznej towarzyszyło 7 microburstów, wszystkie podobnych rozmiarów (do 150 metrów długości i szerokości). Tuż po zejściu trąby nastąpiła seria trzech microburstów po jej prawej stronie, następnie w okolicach Szarłaty/Łążka zeszły kolejno po lewej, po prawej i znów po lewej stronie. Ostatni nastąpił w przerwie pomiędzy dwoma fragmentami szlaku.

Potwierdza to praktykę amerykańskich służb meteorologicznych, gdzie tornadom często towarzyszą downbursty (i vice versa). Pokazuje to również, że przypadek z Bagienicy i Kamienicy (dwa uszkodzone budynki, brak szkód w drzewostanie, brak relacji świadków o trąbie, brak zdjęć czy filmów) jest niemożliwy do rozstrzygnięcia (czy była to trąba czy downburst) bez przeprowadzonej zaraz po zdarzeniu ewidencji szkód i wektorów rozrzucenia odłamków. Warto o to zadbać w przyszłości.

4. Klasyfikacja według skali EF

Trąby uszkodziły 105 budynków (47 mieszkalnych) oraz zniszczyły 520 hektarów lasów.

Na podstawie skali EF dostowanej do warunków Polskich, sklasyfikowano trąby powietrzne na:
– pierwsza EF2 (220 km/h) na podstawie C-2, DOD-5, GG (drzewa grupy II, sosny >60 cm, prawie wszystkie złamane lub powalone)
– druga EF1 (151 km/h) na podstawie A-1, DOD-8, DG [3] (budynek gospodarczy, całkowicie zniszczony, dolna granica ze względu na słabą konstrukcję budynku)
– trzecia EF3 (238 km/h) na podstawie C-4, DOD-6, GG [4] (budynek murowany, większość struktury dachowej usunięta, górna granica ze względu na mocno naruszoną jedną ścianę)

Warto zauważyć, że pierwsza trąba powietrzna mogła być EF3. Po roku od jej przejścia nie można było stwierdzić czy C-2, DOD-6 jest obecny (spotkaliśmy w środku szlaku drzewa obdarte z kory, jednak mógł być to efekt śmierci i/lub chorób drzewa już po przejściu trąby). Również szkody w niemal wszystkich miejscowościach nie są reprezentatywne (w Zdrojach trąba dopiero schodziła, nad kolejnymi miejscowościami się lekko unosiła, natomiast od Dębiej Góry była już w znacznie węższej fazie). Na chwilę obecną jest to jednak górne EF2.

Odnośnie trzeciej trąby, tylko w jednym miejscu i w jednym budynku pojawiły się szkody kwalifikujące ją na EF3. Szkody te powstały zaraz za silosami (zdjęcie silosów jest na początku opracowania), które pozostały prawie nienaruszone. Pozostała część szlaku to typowe EF2, stąd trzecia trąba to dolne EF3.

5. Podsumowanie i wnioski

– pierwsza trąba pozostawiła liczne przerwy i zwężenia w szlaku niezwiązane z ukształtowaniem terenu

– rzeki spowodowały, że trąba powietrzna uniosła się nad Łążkiem, Szarłatą i Starą Rzeką; de facto rzeki znacznie ograniczyły szkody w tych miejscowościach (co najmniej z EF3 do EF2); przypomina to trąby z 15/08/2008, gdy dwie pierwsze zanikły właśnie na rzekach, z drugiej strony wtedy rzeka Liswarta nie zmieniła biegu trąby przed Balcarzowicami (być może w tym momencie trąba była zbyt silna by miała na nią wpływ rzeka?)

– przy trąbie zeszło siedem microburstów, prawdopodobnie było ich więcej (przed i za trąbą) jednak po roku od zdarzenia nie można już określić wektorów powalenia drzew; pokazuje to, że ścisłe szukanie odpowiedzi na pytanie „trąba czy downburst” nie zawsze ma sens

– 14 lipca 2012 był formalnie słabszym incydentem od 15 sierpnia 2008 (EF2, EF1, EF3 vs EF4, EF3, EF3), jednak należy pamiętać, że wtedy trąby w pełnej szerokości przetoczyły się przez duże miejscowości, natomiast tutaj mieliśmy do czynienia zazwyczaj ze znacznym zwężeniem szlaku