Skala EF
W ramach Sieci Obserwatorów Burz posługujemy się głównie skalą Enhanced Fujita. Jest to nowa wersja skali Fujity, znacznie lepiej skalibrowana i znacznie bardziej elastyczna. Na początku XXI wieku przez 5 lat tworzył ją zespół inżynierów budowlanych i meteorologów. W 2007 do użytku operacyjnego wprowadziły ją Stany Zjednoczone. Na tym jej rozwój nie zakończył się – wprowadzane są kolejne poprawki w oparciu o nowe badania naukowe.
W roku 2013 powstała kanadyjska adaptacja tej skali, która uwzględniła budynki murowane – najczęściej występujące budowle między innymi w Polsce. Z tego powodu postanowiliśmy zacząć posługiwać się skalą EF.
Podstawowym wskaźnikiem w naszych warunkach jest murowany dom mieszkalny. Jeżeli jest on zbudowany przeciętnie (czyli nie jest ani zbyt słaby – np. kilkudziesięcioletni – ani zbyt solidny), to klasyfikację można uprościć do następującej listy:
- EF0: straty w pokryciu dachowym poniżej 20%, zerwane rynny
- EF1: zerwana większość lub całe pokrycie dachowe, konstrukcja dachu najwyżej nieznacznie uszkodzona, wybite szyby
- EF2: zerwana większość lub cała konstrukcja dachu, ściany przeważnie nienaruszone
- EF3: wyrwy w zewnętrznych ścianach murowanych, lub całe ściany zawalone
- EF4: większość ścian zawalonych, pozostają tylko małe wewnętrzne pomieszczenia
- EF5: całkowite zniszczenie budynku, zerwanie z fundamentów
Klasyfikacja w skali EF powstała między innymi z myślą o łatwiejszej ocenie siły tornada na podstawie szkód. Aby było to możliwe i wiarygodne, obliczono poziom uszkodzeń (Degree of Damage – DOD) dla danego obiektu.
Jeśli istnieją przesłanki co do błędów w konstrukcji (lub przeciwnie, solidnie zbudowanych pewnych elementów), zastosowanie ma szczegółowa klasyfikacja z dolnymi i górnymi granicami. Szczególnie częste jest to przy EF3, gdzie przy zerwanej całej konstrukcji dachu mocno naruszone ściany dają górny zakres DOD5 (238 km/h), a całe zawalone ściany czy zerwane piętra dają już DOD6 (245 km/h). W przypadku spełniania przyjętych założeń przez dany obiekt (np. dobry stan budynku przed tornadem, zdrowe drzewa), przyjmuje się wartość oczekiwaną dla danego DOD.
Dlaczego odeszliśmy od skali Fujity?
– Fujita, co najważniejsze, oparł swoją skalę o domy zbudowane na drewnianym szkielecie. W Polsce praktycznie takich nie ma, natomiast dominują murowane budynki, co samo w sobie znacznie podważa dokładność skali F.
– Jest to stara skala, powstała 40 lat temu. Od tego czasu dokonał się znaczny postęp w badaniach trąb powietrznych. Również budownictwo uległo znacznym modyfikacjom.
– Stworzył ją jeden człowiek, który oparł się na połączeniu dwóch innych skal (Beauforta i Macha).
Dlaczego stronimy od skali TORRO?
– Jest równie stara co skala F.
– Nie jest poparta pracami inżynierskimi i naukowymi. Podane w niej szacunki dotyczące prędkości są jeszcze mniej wiarygodne niż w starej skali Fujity.
