Sieć Obserwatorów Burz
Typy burz
Burze są nieodzownym elementem wiosennego i letniego krajobrazu. Wbrew pozorom każda burza może być inna, dlatego warto zapoznać się z typami burz.
| Rodzaje komórek |
Opis |
|
Pojedyncze komórki
|
- krótki czas przechodzenia na danym punktem (od 15 do 45 minut),
- główne zagrożenia: opady dużego gradu, trąby powietrzne, bardzo silne porywy wiatru typu downburst/microburst,
- po przejściu jednej można się spodziewać kolejnych burz.
- podział na burze wenątrzmasowe (jednorodna masa powietrza) lub frontowe (związane z przechodzeniem frontu).
Najczęściej pojawiający się typ burz, może się przekształcić w struktury podane poniżej.
|
|
Stacjonarna komórka burzowa
|
Tego typu komórka burzowa ma to do siebie, że prawie w ogóle się nie porusza – komórka burzowa zarówno rośnie jak i zanika nad danym obszarem.
Zagrożenia ze strony takiej komórki burzowej:
- intensywne/nawalne opady deszczu – suma opadów może przekraczać 30 l/m2
w ciągu 1 h, w skrajnych przypadkach może to być nawet 100 l/m2,
- duża liczba wyładowań atmosferycznych,
- niewykluczone są również opady gradu – istnieje szansa wzrosty pokrywy gradowej na ziemi (nawet do kilkunastu cm).
Skutkiem takich burz najczęściej lokalne podtopienia oraz powodzie błyskawiczne.
|
|
Training storms
|
Training storms – system połączonych ze sobą komórek burzowych, które poruszają się jedna za drugą. W krótkim czasie nad danym obszarem może przejść kilka komórek burzowych. Obserwator może mieć trudności z rozróżnieniem momentu pojawienia się kolejnej komórki burzowej. Najczęściej tego typu burze pojawiają się przy wolno przemieszczających się frontach atmosferycznych.
Zagrożenia ze strony takiej komórki burzowej:
- taki układ burz może przechodzić na danym obszarem nawet kilka godzin. Konsekwencją takiej sytuacji mogą być silne, konwekcyjne opady deszczu, co może doprowadzić do lokalnych podtopień oraz powodzi błyskawicznych suma opadów może wynieść nawet kilkadziesiąt l/m2 w ciągu kilku godzin.
- duża liczba wyładowań atmosferycznych,
- niewykluczone są również opady gradu – istnieje szansa wzrosty pokrywy gradowej na ziemi (nawet do kilkunastu cm).
|
|
Układy burzowe (linia szkwałowa, Bow echo, MCS, QLCS, Derecho)
|
Układy burzowe zazwyczaj są niebezpieczne ze względu na silne podmuchy wiatru. Zdarza się, że pojedyncza komórka burzowa potrafi się na tyle mocno rozbudować, że powstaje linia szkwałowa. Zagrożenia ze strony takiej formacji burzowej:
- główne zagrożenia: bardzo silne porywy wiatru (podmuchy mogą być w granicy od 50 do 130 km/h), rozległe opady gradu (możliwy opad gradu powyżej 2 cm),
- układy są zazwyczaj związane z frontami i zmianą pogody, dlatego po przejściu nie powinny występować kolejne burze, po przejściu samej burzy mogą się pojawiać potem opady deszczu,
- Bow echo – dobrze widoczne łukowate wybrzuszenie na czele burzy, obecność tej formacji można stwierdzić za pomocą radaru pogodowego; bow echo prawie zawsze przynosi szkody pochodzenia wiatrowego.
- MCS – mezoskalowy układ konwekcyjny (wielokomórkowy układ burzowy) – system chmur, w który są wbudowane burze, i który produkuje nieprzerwany obszar opadów długości bądź szerokości co najmniej 100 km. Tego typu układy przemieszczają się z dość dużym prędkościami; prawie zawsze generują bardzo silne podmuchy wiatru, które doprowadzają do powstania szkód. W czasie przechodzenia układów można się spodziewać również intensywnych opadów deszczu oraz gradu. MCS pojawią się na terenie Polski kilka razy do roku.
- QLCS – (Quasi Linear Convective System) zespół komórek tworzących formację liniową z możliwą wbudowaną linią szkwałową.
- Derecho – rozległa i długotrwała burza wiatrowa, która swoim zasięgiem może objąć bardzo duży obszar np. powierzchnie kilku krajów. Burza ta jest związana z linią szkwałową bądź ze zjawiskami Bow Echo, które tworzą się w silnie rozwiniętych burzach wielokomórkowych (MCS). Według kryteriów podanych przez Storm Prediction Center (NOAA), za zjawisko derecho uważa się burzę, która: pozostawia ciągły pas zniszczeń o długości co najmniej 463 km w wielu miejscach wytwarza wiatry o prędkości większej od 26 m/s (ok. 93 km/h), a w co najmniej 3 miejscach o prędkości co najmniej 33 m/s (ok. 120 km/h) lub sile F1 w skali Fujity. Ponadto miejsca, w których notowano wiatry powyżej 33 m/s lub o sile F1 muszą być oddalone od siebie o co najmniej 74 km.
|
|
Superkomórki burzowe
|
Są to pojedyncze komórki burzowe (rzadziej połączone z innymi komórkami burzowymi), które mogą sprowadzać takie zagrożenia jak:
- bardzo silne podmuchy wiatru typu downburst/microbusrt podmuchy mogą przekraczać 100 km/h.
- intensywne/nawalne opady deszczu
- opady gradu powyżej 2 cm
- trąby powietrzneSuperkomórki burzowe (SC) są związane z występowaniem prądu wstępującego (mezocyklon).
Najczęściej w Polsce pojedyncze komórki burzowe przekształcają się w superkomórkę, mimo wszystko dzieje się to dość rzadko. Niestety nie można tego typu komórki burzowej w 100 % rozpoznać za pomocą ogólnodostępnych radarów. Jednak istnieje możliwość rozpoznania takowej struktury:
- nagła zmiana kierunku ruchu chmury burzowej w stosunku do pozostałych komórek, najczęściej taka komórka wykonuje skręt w prawo lub lewo, lub od samego początku porusza się w zupełnie innym kierunku,
- nagłe zwiększenie liczby wyładowań atmosferycznych,
- nagłe wzmocnienie chmury burzowej, w konsekwencji nasilenie rdzenia opadowego, który może osiągać maksymalne wartości na radarach pogodowych (odbiciowość, w zależności od stosowanego radaru),
- chmura burzowa może zmienić się pod względem optycznym – bardziej rozbudowana komórka burzowa, spektakularna chmura szelfowa, zielony odcień rdzenia opadowego,
- mammatusy z przodu chmury burzowej, rozległe kowadło burzowe,
- podział komórki burzowej na lewo i prawoskrętną (splitting cells) – rzadka sytuacja, ale wtedy prawdopodobieństwo wystąpienia trąby w którejś z komórek wzrasta kilkukrotnie,
- przednia części chmury na radarze może mieć kształt litery „V”
- rdzeń opadowy takiej komórki burzowej jest praktycznie końcem strefy opadów,
- rozległe kowadło burzowe sięgające nawet kilkudziesiąciu km przed burzą,
- hook echo – jest to sygnatura odbiciowości w kształcie haka, która występuje z tyłu lub z boku komórki burzowej; hook echo jest związane z możliwością powstania traby powietrznej.
Warto dodać, że nie wszystkie superkomórki burzowe generują zniszczenia, statystycznie ok. 50 % tego typu burz. Cechy podane powyżej nie zawsze wiążą się z superkomórkami burzowymi. |
Ogólne porady
- najlepiej zwracać uwagę na odbiciowość, która wskazuje na siłę burzy – każdy radar ma inną legendę. Im wyższa odbiciowość tym możliwe większe opady deszczu oraz możliwe opady gradu.
- zwracanie uwagi na rdzeń opadowy burzy – ułożenie w stosunku do kierunku poruszania się komórki burzowej, np. jeśli rdzeń jest ułożony prostopadle do kierunku poruszania się burzy
i jest dość szeroki, to może oznaczać silne podmuchy wiatru.
- zwracać uwagę na prędkość przemieszczania się danej struktury – im szybciej tym większa możliwość pojawienia się silnych podmuchów wiatru, im wolniej tym większa szansa na lokalne podtopienia.
- czasami dochodzi do wylewu z chmury burzowej – wypadnięcia całej zawartości komórki burzowej, w konsekwencji mogą się pojawić lokalne podtopienia.
Downburst – silny prąd zstępujący w chmurze burzowej, który dociera do powierzchni ziemi, gdzie rozchodzi się w różnych kierunkach powodując szkody.
Microburst – zjawisko downburst, które dotyka obszaru o wymiarach mniejszych niż 4 km, zazwyczaj trwa nie dłużej niż 5 minut. Często jest mylony z trąbą powietrzną ze względu na wąski pas zniszczeń.
W obu przypadkach podmuchy wiatru mogą osiągać przekraczać grubo ponad 100 km/h. Ogólnie się przyjmuje, że powyżej 75 km/h mogą się pojawią pierwsze zniszczenia jak np. powyrywane drzewa z korzeniami.
Mammatusy – jeśli tego typu chmury występują w spodniej części kowadła burzowego przed nadejściem burzy to może to oznaczać gwałtowną burzę.
Opracowanie tekstu: Jakub Stradomski
Poradnik Sieci Obserwatorów Burz – poziom podstawowy – https://obserwatorzy.info//przewodnik-obserwatora-burz-podstawowy/
Poradnik Sieci Obserwatorów Burz – poziom średnio-zaawansowany – https://obserwatorzy.info//przewodnik-obserwatora-burz-sredni/
Related
